BRUKSİZM (DİŞ SIKMA- DİŞ GICIRTDATMA)
Bruksizm (Diş Sıkma) Nedir?
Bruksizm (diş sıkma) bireyin dişlerini sıktığı, gıcırdattığı veya birbirine bastırdığı bir durumdur. Bruksizmi (diş gıcırdatma) olan bireyler uyanıkken dişleri bilinçsizce sıkabilir veya uyku sırasında dişlerini sıkabilir veya gıcırdatabilir.
Uyku bruksizmi (dşl gıcırdatması), normalde uyku ile ilişkili bir hareket bozukluğu olarak kabul edilir. Uyku sırasında dişlerini sıkan veya gıcırdatan bireylerin, horlama ve nefes almada duraklamalar yani uyku apnesi gibi başka uyku bozukluklarına sahip olma olasılığının daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir.
Hafif bruksizm vakaları herhangi bir tedavi gerektirmeyebilir. Bununla birlikte, bazı bireylerde bruksizm, çene bozukluklarına, baş ağrılarına, hasarlı dişlere ve diğer sorunlara yol açacak kadar sık ve şiddetli olabilir.
Bireyin uyku bruksizmi (diş gıcırdatması) olduğunu fark etmesi çeşitli komplikasyonlar gelişene kadar kolay olmayacağı için bruksizmin (diş gıcırtdatmasının) belirti ve semptomlarını bilmek ve düzenli diş bakımını sürdürmek, bireyin ağız ve diş sağlığı için önemlidir.
Bruksizm (Diş Gıcırtısı) Neden Olur?
Tıp uzmanları bruksizme (diş gıcırtısına) neyin sebep olduğunu tam olarak saptamış değildir, ancak genetik, fiziksel ve psikolojik faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığını düşünmektedirler.
Birçok vakada uyanık bruksizm (diş gıcırtısı), anksiyete, stres, öfke, hayal kırıklığı veya gerginlik gibi duygulardan kaynaklanıyor olabilir. Bunun yanı sıra bireyin derin konsantrasyona girdiği bir süreçte bir başa çıkma stratejisi veya bir alışkanlık olarak gelişmiş olabilir.
Uyku bruksizmi (diş gıcırtısı) ise uyku sırasındaki uyarılma ile ilişkili veya uyku ile ilişkili bir çiğneme aktivitesinin sonucunda ortaya çıkabilir.
Çeşitli faktörler, bireyde bruksizm (diş gıcırtısı) gelişmesi riskini artırır: Bu faktörler arasında öncelikle stres gelir. Artan anksiyete veya stres dişlerin gıcırdatılmasına neden olabilir. Bunun sebebi öfke ve hayal kırıklığı da olabilir. Bruksizm (diş gıcırtısı), parkinson hastalığı, demans, gastroözofageal reflü bozukluğu yani GERD, epilepsi, gece terörü, uyku apnesi gibi uyku ile ilgili bozukluklar ve dikkat eksikliği / hiperaktivite bozukluğu yani DEHB gibi bazı diğer zihinsel sağlık ve tıbbi bozukluklarla ilişkilendirilebilir.
Yaş, bruksizm (diş gıcırtısı) için bir başka etkileyici faktördür. Bruksizme (diş gıcırtısına) küçük çocuklarda daha yaygındır, ancak genellikle yetişkinlikte geçer.
Agresif, rekabetçi veya hiperaktif bir kişilik tipine sahip bireylerde bruksizm (diş gıcırtısı) riskinin yüksek olduğu gözlemlenmiştir.
Bruksizm (diş gıcırtısı), bazı antidepresanlar gibi psikiyatrik ilaçların nadir görülen bir yan etkisi olabilir. Benzeri bir şekilde sigara içmek, kafeinli içecekler, alkol tüketmek veya keyif verici ilaçlar kullanmak bruksizm (diş gıcırtısı) riskini artırabilir.
Uyku bruksizmi (diş gıcırtısı) özellikle ailelerde görülme eğilimindedir. Bruksizmi (diş gıcırtısı)olan bireylerin ailelerinde de bruksizm geçmişi olması çok yüksek ihtimallidir.
Bruksizm (Diş Gıcırtısı) İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?
Birçok vakada bruksizm (diş gıcırtısı) ciddi komplikasyonlara neden olmaz. Ancak şiddetli bruksizm (diş gıcırtısı) dişlerde dolgu veya restorasyon yapılmasını gerektirecek hasara, tansiyon kaynaklı baş ağrılarına ve çenede veya yüzde şiddetli ağrıya yol açabilir. Kısaca TME adı verilen temporomandibular eklemlerde, yani çene eklemlerinde meydana gelen bozukluklar bireyin ağzını açıp kapaması sürecinde kulağına bir tıklama sesi gelmesine neden olabilir.
Bruksizm (diş gıcırdatması) birey uyurken gerçekleşiyorsa uyku bruksizmi (diş gıcırdatması), birey uyanıkken gerçekleşiyorsa uyanık bruksizm olmak üzere iki farklı tipe ayrılabilir.
Bruksizm (diş gıcırdatması) dişleri birbirine bastırmadan kaynaklanan çeşitli belirti ve semptomları mevcuttur. Diş sıkma belirti ve semptomları arasında başta
Bireyin uyku partnerini uyandıracak kadar yüksek sesle dişleri gıcırdatma
Birbirine kenetleme olmak üzere artan diş ağrısı
Dişte hassasiyet, çatlamış, düzleşmiş, gevşemiş veya yontulmuş dişler
Çenede, boyunda veya yüzde ağrı
Dişin daha derin katmanlarını açığa çıkaracak kadar aşınmış diş minesi
Kulakta bir sorun olmasa da kulak ağrısı gibi hissedilen ağrı
Şakaklarda başlayan hafif baş ağrısı
Uyku bozukluğu
Yanak iç kısmında çiğnemeden kaynaklanan hasar
Yorgun ya da kasılan çene kasları ile tamamen açılıp kapanmayan kilitlenmiş bir çene bulunur.

Bruksizm diş dıkma sonucu olabilecekler nelerdir?
Diş sıkma neticesinde dişlerde, eklemlerde, dokularda gerilmeler ve ağrı meydana gelir,
Diş sıkma, aşırı diş aşınmalarına yol açabilmektedir.
Diş sıkma devam ettiği sürece ağız içindeki hasar daha da artar; diş minesinde çatlaklar, dişlerde hassasiyet, mine kırıkları ve renklenme görülebilmektedir.
Uzun vadede kemik erimesi ve diş eti çekilmesi ile karşılaşılabilmektedir.
Diş sıkmayı sürdürenlerin çoğu geniş restorasyonlara ihtiyaç duyabilmektedir.
Baş ağrısına neden olabilmektedir.
Diş sıkma ve diş gıcırdatma yüz kaslarında ve çiğneme kaslarında büyümeye neden olur. Bu da uzun dönemde kare çene görünümüne neden olabilmektedir. Ayrıca bu kaslarda ağrı, hassasiyet, yorgunluk ve fonksiyonel sınırlanma görülmektedir.


Yukarıda listelenen belirtilerden herhangi birine sahip olan ya da dişler veya çeneyle ilgili başka endişeleriniz olan bireyler diş hekimine veya doktora başvurmalıdır.
Çocuklarında diş gıcırdatılması veya başka Bruksizm (diş gıcırdatması) belirtisi ya da semptomları olduğunu fark eden ebeveynler, çocuğun bir sonraki diş randevusunda bundan bahsetmelidir.
Bruksizm (Diş Sıkma)Nasıl Teşhis Edilir?
Diş hekimleri düzenli diş muayeneleri sürecinde olası bruksizm (diş sıkma) belirtilerini de kontrol edecektir. Diş hekimi eğer herhangi bir belirti ile karşılaşırsa sürecin ilerleyip ilerlemediğini görmek ve bireyin tedaviye ihtiyacı olup olmadığını belirlemek için sonraki birkaç ziyarette dişlerde ve ağzınızda değişiklik olup olmadığını araştırır.
Diş hekimi, bireyde bruksizm (diş sıkma) olduğunu teşhis ederse, bireyin genel diş sağlığı, kullandığı ilaçlar, günlük rutinleri ve uyku alışkanlıkları hakkında sorular sorarak diş sıkmanın nedenini belirlemeye çalışır.
bruksizm (diş sıkma) tanısını koyma sürecinde diş hekimi durumunun boyutunu değerlendirmek için çeşitli öğeleri kontrol eder. Bu kontrol edilen öğeler arasında çene kaslarında hassasiyet, kırık veya eksik dişler gibi belirgin diş anormallikleri ile dişlerde ve yanakların iç kısmında hasar izi ile röntgen yardımıyla altta yatan çene kemiğinde hasar izi aranması bulunur. Bu sayede normal bir diş muayenesi, temporomandibular eklem bozukluklarını, diğer diş sorunlarını veya benzer çene veya kulak ağrısına neden olabilecek diğer sağlık bozukluklarını tespit edebilir.
Bruksizm (Diş Sıkması) Nasıl Geçer?
Birçok vakada, özellikle küçük yaştaki çocuklarda görülen bruksizm (diş sıkması) herhangi bir tedaviye gerek olmadan kendiliğinden iyileşir ve yetişkinler genellikle dişlerini terapi gerektirecek kadar kötü sıkmaz veya gıcırdatmaz. Ancak bazı nadir ve daha ağır vakalarda bruksizmin önlenmesi için bruksizme neden olan ve altta yatan sebebin tedavi edilmesi gerekebilir.

Bruksizm (Diş Sıkması) Nasıl Tedavi Edilir?
Şiddetli bruksizm (diş sıkması) vakalarında uygulanan tedavi süreci daha fazla diş hasarını önlemek ve çene ağrısını veya rahatsızlığını gidermek için belirli diş yaklaşımlarını, terapileri ve ilaçları içerir. Birey kendisi veya bruksizmden (diş sıkmasından) etkilenen çocuğu için en uygun seçeneğin hangisi olduğunu öğrenmek için diş hekimi veya doktoru ile konuşmalıdır.
Çeşitli yaklaşımlar bireyde görülen bruksizmi (diş sıkması) hafifletmeye yardımcı olabilir.
Bruksizmi (diş sıkması) daha büyük uyku sorunlarıyla ilişkili görünen bireyler için doktor bir uyku tıbbı uzmanı önerebilir. Uyku tıbbı uzmanı bireyin diş gıcırdatma olaylarını değerlendirecek ve bireyde uyku apnesi veya diğer uyku bozukluklarının olup olmadığını belirleyecek bir uyku çalışması gibi bir test yapılmasını isteyebilir.
Diş sıkması, anksiyete veya benzeri diğer psikolojik sorunlar ile ilgili görünüyorsa, doktor bireyi lisanslı bir terapiste veya danışmana yönlendirilebilir. Stres veya anksiyete yönetimi bruksizmi (diş sıkmasını) hafifletmede bireye yardımcı olabilir. Dişleri stres nedeniyle sıkan bireyler meditasyon gibi gevşemeyi teşvik eden stratejileri öğrenerek sorunu önleyebilir.
Birey, bruksizmi (diş sıkması) olduğunu keşfettiğinde uygun ve doğru ağız ile çene pozisyonunu uygulayarak diş sıkma ve gıcırdatma davranışını değiştirebilir. Birey kendi ağzı için en uygun ve doğru pozisyonu öğrenmek üzere dişçisine başvurabilir.
Diş yaklaşımları sürecinde doktor bireyin veya çocuğunun dişlerini koruma veya iyileştirme yolları önerebilir. Her ne kadar bu yöntemler dişlerin yıpranmasını önlese veya düzeltebilse dahi, bruksizmin (diş sıkmasının) kendisini durduramayabilir:
Ağız koruyucuları sıkma ve gıcırdatma nedeniyle oluşan hasarı önlemek üzere dişleri birbirinden ayrı tutmak için tasarlanmıştır. Sert akrilik veya daha yumuşak malzemelerden yapılan bu araçlar üst veya alt dişlerin üzerine oturabilirler.
Daha ciddi vakalarda, özellikle diş aşınması dişte hassasiyete veya düzgün çiğneme yetersizliğine yol açtığında diş hekiminin dişlerin çiğneme yüzeylerini yeniden şekillendirmesi veya hasarı onarmak için kuronlar kullanarak diş düzeltmesi yapması gerekebilir.
Alışkanlıklarını değiştirmekte zorlanan bireyler, çenedeki kas aktivitesini kontrol etmeyi öğretmek için izleme prosedürleri ve ekipmanı kullanan bir yöntem olan biyolojik geri bildirimden yararlanabilir.
Genel olarak birçok vakada ilaç kullanımı bruksizmin tedavisi için çok etkili değildir ve etkinliklerini belirlemek için daha fazla araştırma yapılması gereklidir. Buna rağmen daha uygun vakalarda bruksizm (diş sıkması) için kullanılabilecek ilaç örnekleri arasında öncelikle kas gevşeticiler bulunur.
Bazı durumlarda, doktor yatmadan önce kısa bir süre önce bir kas gevşetici almayı önerebilir. Doktor, bruksizme (diş gıcırdatmasına) neden olabilecek stres veya diğer duygusal sorunlarla başa çıkmaya yardımcı olmak için kısa süreli antidepresan veya anti-anksiyete ilaçları kullanımını önerebilir.
Birey bir ilacın yan etkisi olarak bruksizm (diş sıkması) geliştirdiyse, doktor ilacın dozunu değiştirebilir veya farklı bir ilaç yazabilir.
Bruksizmin (diş sıkması) nedeni olarak Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) gibi altta yatan bir tıbbi durum belirlenirse, bu durumu tedavi etmek bruksizmi iyileştirebilir.
Tedavide ağız koruyucu veya stabilize edici plakların dişleri ve çene eklemini hasardan koruyabileceği belirtilmiştir. Ancak çalışmalar bruksizmde bu plak kullanımının kas aktivitesinde %20 ile %50 arasında artışa sebep olduğunu da göstermektedir. Sonuç olarak gece plakları bruksizme etki etmekten ziyade diş ve doku hasarını önlerler. Gece kullanımı zor olması nedeniyle de % 20 den az hasta plakları 1 yıldan fazla kullanır geri kalanı çoğu zaman hiç kullanmaz. Ancak eklem problemi olan hastalarda botox ile birlikte uygulandığında başarılı sonuçlar verdiği görülmüştür.
Botoks yani Botolinum Toksik; Clostridium botulinum adlı bakteri tarafından salgılanan bir proteindir. Bu madde uygulanan bölgedeki kasın fonksiyonunu geçici olarak azaltır veya yok eder. Bu nedenle Diş doktorluğunda Bruksizm ( Diş Sıkma ) tedavisinde masseter ve temporal ( çene ve şakak bölgesindeki ) kasları gevşetmek için kullanılır.
Kas kitlesi, bruksizmin derecesi, anatomik yapı, cinsiyet ve deri kalınlığına göre uygulanacak ilacın miktarı ve uygulama bölgeleri değişir.
Bruksizm tedavisinde kullanılan botoks yöntemi uygulandıktan sonra 2-3 gün sonra kaslar gevşemeye başlar. 15 günde maksimum seviyeye ulaşır ve bu etki yaklaşık 4-6 ay sürer.
Botoks uygulaması öncesi önden cildi uyuşturan krem uygulanır ve 10-15 dakika beklenir. Ardından işaretlenen bölgelere ince uçlu mezoterapi iğneleri ile ilaç dışarıdan enjekte edilir. Bu nedenle genel olarak bruksizm botoks tedavisi ağrılı bir işlem değildir.

Botoks tedavisinin başarısını ve yan etkilerini değerlendirmek üzere işlemden sonraki 10-14 gün içinde mutlaka kontrole gelinmelidir. Kontrolde gerekirse ek uygulama yapılabilir. Gebelik veya emzirme döneminde, 18 yaş altı kişilerde, sinir ya da kas hastalığı bulunanlarda ve alerjik bünyelerde botoks tedavisi tercih edilmez.
Botoks tedavisi diş sıkma ve gıcırdatmanın nedenine yönelik değil, ancak semptomları ortadan kaldırmaya yöneliktir. Bu bölgedeki kasları düzenli olarak gevşetip zamanla kas yoğunluğunun azalması ve kasılmaların minimal düzeye indirilmesi amaçlanmaktadır. Eğer ağız içi diş eksikliği, yanlış yapılmış protezler, normalden farklı çene kapanışı mevcutsa bu durumların düzeltilmesi mutlaka botoks tedavisine eşlik etmelidir.
Kasların gevşemesi ortalama iki yıllık bir süreçtir. Bu süreçte diş sıkma ya da gıcırdatmaya sebep olabilecek nörolojik, uyku problemleri, stres faktörleri, psikolojik problemler gibi diğer nedenler de sorgulanmalı ve bu konuda uzman doktorlar kontrolünde tedaviye başlanmalıdır. Bu tedavi sırasında botoks uygulaması kaslarınızı gevşeterek, eklemlerinizi, dişlerinizi korur ve ağrılı bir süreç yaşamanızı önler.